در عرف زراعی ایران واگذاری زمین کشاورزی در قالب عقود اجاره و مزارعه به اشخاصی تحت عنوان زارع مرسوم است. در این وضعیت مالک نسبت به کشاورزی در زمین اقدام نکرده و تمام امور مربوط به کاشت، داشت و برداشت توسط زارع انجام می‌شود. مالک نیز مطابق قرارداد مابین خود و زارع مقداری از محصول و یا مبلغ معینی را دریافت می‌نماید. زراعت و کشاورزی در زمین ملازمه‌ی با تقویت خاک و افزایش مرغوبیت زمین کشاورزی است. زارع در واگذاری‌های مذکور نسبت به تقویت خاک و ایجاد مرغوبیت زمین اقدام نموده و مالک در این خصوص وظیفه‌ای ندارد. زحمات و هزینه‌های فراوان تقویت و مرغوبیت زمین کشاورزی موجب شده تا عرف زراعی کشور برای زارع حقوقی را در نظر بگیرد. حقوق مذکور ذیل عنوان حق زارعانه جای می‌گیرند. در خصوص ماهیت حق زارعانه و مالیّت یا حق اولویت بودن آن اختلاف نظر وجود دارد. از طرف دیگر حق مذکور مبتنی بر مبانی فقهی و حقوقی بررسی نشده و موضع مبانی فقه امامیه و حقوق ایران نسبت به آن مشخص نیست. این مسئله ضرورت بررسی حق زارعانه از منظر مبانی فقهی و حقوقی را ایجاد می‌نماید تا از این طریق نسبت به ماهیت مالی یا حق اولویت بودن حق زارعانه نتیجه‌گیری شود. با بررسی ماهیت حق زارعانه و تطبیق آن بر مبانی مالیّت در فقه امامیه و حقوق ایران به نظر می‌رسد که حق مذکور یک حق مالی بوده و آثار حقوق مالی را نیز دارا است.