یکی از موضوعات مهمی که در دهه‌های اخیر در ژنتیک پزشکی ظهور یافته و علاوه‌بر پیشرفت‌هایی چشمگیر و ایجاد فرصت‌های تازه مباحثات متعدد حقوقی، فقهی و چالش‌های اخلاقی زیادی را به‌دنبال داشته، تولد نوزادانی که در خارج از رحم و به‌وسیله لقاح مصنوعی در محیط آزمایشگاهی شکل می‌گیرند و پا به عرصه هستی می‌گذارند اصطلاحاً جنین آزمایشگاهی نامیده می‌شود. پیشرفت‌های دانش پزشکی در روش‌های نوین باروری باعث‌شده تا دگرگونی‌هایی در فرایند تولیدمثل انسان پدیدار شود. به موازات توانایی بهره‌گیری از این روش‌ها در علوم تجربی، مسائل پیچیده دیگری نیز در رشته‌های علوم انسانی مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، فقه و حقوق ایجاد شده است که ضرورت دارد تا متخصصان این دانش‌ها، به آن بپردازند. رحم جایگزین یکی از این روش‌هایی است که در سال‌های اخیر موردتوجه بسیاری از اندیشمندان و فقها قرار گرفته است. در این تحقیق سعی‌شده تا با تبیین ادلۀ جواز و عدم جواز این روش و تحلیل فتاوا حکم شرعی جانشینی در بارداری روشن شود. مسئلۀ مهم دیگر نسب، نفقه، حضانت و ارث کودک متولد از این روش است که به‌دلیل سکوت قانون در پاره‌ای موارد باید مطابق با اصل یکصدوشصت‌وهفت قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حکم آن را با تفحص در منابع و فتاوا به‌دست آورد. در این زمینه، تشخیص و تعیین نسب، نفقه، حضانت و ارث که با دخالت دو زن صاحب رحم و صاحب تخمک همراه است با چالش مواجه بوده و نیازمند کنکاش بیش‌تری است. هدف و روش در این پژوهش مطالعه مروری است که براساس مطالعه کتابخانه‌ای، ترجمه مقالات و پایان‌نامه، تحقیق و بهره‌گیری از تجارب دیگر کشورها گردآوری شده است و هدف آن بررسی موضوع رحم جایگزین در ایران و چالش‌های موجود است تا با رفع موانع موجود در استفاده از رحم جایگزین و ارائۀ راهکارهایی در موارد ممکن، زمینۀ نگرش دیگری فراهم شود. از‌این‌رو با توجه به اینکه فقها توانسته‌اند همگام با تحولات پزشکی فتاوای مناسبی برای حل مشکلات مربوط به ناباروری تدارک ببینند، نظام حقوقی کشور نیز باید نسبت به قانونمند و نظام‌مند شدن رحم جایگزین اقدام کند تا درصورت بروز مشکلات احتمالی پاسخ صریح حقوقی وجود داشته باشد. آشنایی با مشکلات به‌کارگیری این روش درمانی و محدودیت‌های پزشکی، فرهنگی، اجتماعی و قانونی آن حائز اهمیت است. تعهدات مندرج در قرارداد فی‌مابین، از نکات مهم در موفقیت و صحت مشاورات صورت‌ پذیرفته است. وجود قوانین و مقررات در به‌کارگیری روش رحم جایگزین، زمینۀ جلوگیری از مشکلات و عواقب ناشی از موارد پیش‌بینی نشده را فراهم می‌کند.